แนวคิดและปฏิบัติการการวิเคราะห์ข้อมูล PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap (ตอนที่1/2) EP.1
แนวคิดและปฏิบัติการการวิเคราะห์ข้อมูล PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap (ตอนที่1/2) EP.1
การวิเคราะห์ข้อมูลฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap (ตอนที่ 1/2) EP.1 เป็นขั้นตอนสำคัญในการบูรณาการ เทคโนโลยี Geo-Informatics เพื่อการ วิเคราะห์สิ่งแวดล้อมด้านคุณภาพอากาศ โดยเฉพาะการนำข้อมูลจากภาคสนามมาประมวลผลในเชิงพื้นที่ ซึ่งช่วยสนับสนุนการสื่อสารข้อมูล การแจ้งเตือน และการวางแผนเชิงนโยบายด้านสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม
การค้นหาตำแหน่งพิกัดสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศ การบันทึกค่าพิกัดลง Google Form แบบแชร์หลายคนช่วยกันแก้ไข นำมาสร้างเป็น Point ใน ArcMap และแสดงสัญลักษณ์ตามระดับค่าสถิติของ PM 2.5 ผู้สนใจสามารถเข้าชม เพื่อให้ได้แนวคิดนำไปประยุกต์ใช้ในการศึกษาต่อไปจากวีดีโอชุดนี้
🎯 เป้าหมายของกิจกรรม EP.1
| เป้าหมายหลัก | รายละเอียด |
|---|---|
| 📌 ค้นหาและบันทึกพิกัดสถานีตรวจวัด PM2.5 | รวบรวมชื่อ + พิกัด (Lat/Long) |
| 📝 ใช้ Google Form แชร์เก็บข้อมูล | รองรับการกรอกแบบออนไลน์โดยหลายคน |
| 🗺️ แปลงข้อมูลเป็น Point บน ArcMap | เพื่อสร้างชั้นข้อมูลจุดตรวจวัด |
| 🎨 แสดงผลด้วย Symbology | สร้างแผนที่แสดงระดับ PM2.5 ด้วยสีตามค่าความเข้มข้น |
🛠️ ขั้นตอนปฏิบัติ: การสร้างฐานข้อมูลสถานีตรวจวัด PM2.5
✅ 1. การเตรียม Google Form + Google Sheet
| ฟิลด์ที่ควรมีใน Google Form |
|---|
| ชื่อสถานี (Station_Name) |
| จังหวัด/อำเภอ |
| ค่าพิกัด Latitude / Longitude |
| ค่าเฉลี่ย PM2.5 (µg/m³) |
| วันที่ตรวจวัด |
✔️ หลังจากส่งข้อมูล จะถูกเก็บไว้ใน Google Sheet โดยอัตโนมัติ
✅ 2. การดาวน์โหลด Google Sheet เป็น Excel/CSV
-
เปิด Google Sheet → เลือก
File > Download > Microsoft Excel (.xlsx)หรือ.CSV -
ตรวจสอบว่าค่าพิกัดอยู่ในรูปแบบเลขทศนิยม เช่น:
-
Latitude: 13.7563 -
Longitude: 100.5018
-
✅ 3. นำเข้าไฟล์เข้าสู่ ArcMap ด้วย Add XY Data
-
เปิด ArcMap
-
ใช้คำสั่ง “Add XY Data” จากเมนู
File > Add Data > Add XY Data -
ระบุ X = Longitude, Y = Latitude
-
กำหนดระบบพิกัดเป็น WGS 1984
→ ผลลัพธ์จะปรากฏเป็น ชั้นข้อมูลแบบจุด (point shapefile) บนแผนที่
✅ 4. การตกแต่งสัญลักษณ์ (Symbology) ตามค่า PM2.5
| ช่วงค่า (µg/m³) | สีที่แนะนำ | ความหมาย |
|---|---|---|
| 0 – 25 | เขียว | ดี |
| 26 – 50 | เหลือง | ปานกลาง |
| 51 – 75 | ส้ม | เริ่มมีผลกระทบ |
| >75 | แดง | อันตราย |
-
ใช้ Graduated Colors หรือ Classify เพื่อแบ่งระดับสี
-
สามารถแสดง Label ด้วยชื่อสถานี + ค่า PM2.5
✅ 5. การสร้างแผนที่แสดงสถานการณ์ PM2.5
| องค์ประกอบที่ควรมีในแผนที่ |
|---|
| สเกลบาร์ (Scale Bar) |
| ทิศเหนือ (North Arrow) |
| คำอธิบายสัญลักษณ์ (Legend) |
| วันที่แสดงผล |
| ข้อมูลแหล่งที่มา (Metadata) เช่น “ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษ” |
💡 แนวคิดการประยุกต์ใช้งาน GIS ต่อจาก EP.1
-
เชื่อมโยงกับ ข้อมูลสุขภาพ (เช่น กลุ่มผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ)
-
วิเคราะห์ระยะทางจากสถานีตรวจวัดถึงชุมชน
-
วิเคราะห์แนวโน้ม PM2.5 รายวัน รายเดือน
-
เชื่อมกับ ข้อมูลแหล่งกำเนิดฝุ่น เช่น จุด Hotspot, พื้นที่เผา
📺 ติดตามการเรียนรู้ต่อเนื่องโดย อาจารย์สุเพชร
🔗 ช่อง: “เรียน GIS ออน์ไลน์ สไตล์อาจารย์สุเพชร”
🔔 Subscribe ได้ที่: http://www.youtube.com/subscription_center?add_user=supetgis2me
🎬 ตอนถัดไป (EP.2) จะเป็นการเชื่อมต่อกับ ข้อมูลแรสเตอร์ (Raster) เช่น Hillshade, DEM หรือ Satellite Image เพื่อดูความสัมพันธ์ของภูมิประเทศกับการกระจาย PM2.5
📘 เอกสารและ Template เสริมการเรียนรู้
| เอกสาร | เนื้อหา |
|---|---|
| 📄 Excel Template | ตัวอย่างฟอร์มบันทึกสถานีตรวจวัด PM2.5 |
| 📂 Shapefile Template | จุดตัวอย่างที่สามารถใช้ซ้อมบน ArcMap |
| 🗺️ Layout Sample | รูปแบบแผนที่ PM2.5 สำหรับรายงาน/พิมพ์ |
| 📚 คู่มือเชิงปฏิบัติ | สำหรับนักเรียนหรือนักวิจัยใช้ฝึกซ้อม |
✅ สรุป
EP.1 เป็นการปูพื้นฐาน “ข้อมูลจุด” ในการวิเคราะห์มลภาวะเชิงพื้นที่ และสร้าง Spatial Database ของสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศ เพื่อเตรียมความพร้อมในการวิเคราะห์เชิงลึกใน EP.2
การใช้ Google Form ร่วมกับ ArcMap ยังเป็นตัวอย่างของการเชื่อม “งานภาคสนาม – งานสำนักงาน” อย่างมีประสิทธิภาพ
ติดตามความรู้ทางยูทูปของอาจารย์สุเพชรได้ที่
♫♪♥♥ SUBSCRIBE ♥♥♫♪
“เรียน GIS ออน์ไลน์ สไตล์อาจารย์สุเพชร”
http://www.youtube.com/subscription_center?add_user=supetgis2me
♫♪♥♥[̲̅̅T][̲̅̅H][̲̅̅A][̲̅̅N][̲̅̅K] [Y][̲̅̅O][̲̅̅U]♥♥♫♪
.(◕‿◕✿)