GeoSpatial ด้านการจัดการภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศไทย

GeoSpatial ด้านการจัดการภัยพิบัติแผ่นดินไหวในประเทศไทย

🔍 แนวโน้มการวิจัย GeoSpatial ด้านการจัดการภัยพิบัติในปัจจุบัน

เหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 8.2 ในเมียนมาเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 เป็น กรณีศึกษาเชิงวิศวกรรม-ภูมิศาสตร์ ที่สะท้อนความสำคัญของการใช้ข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อเข้าใจผลกระทบข้ามพรมแดน ในระดับโครงสร้างเมือง โครงการก่อสร้าง และการออกแบบนโยบายรับมือภัยพิบัติ

เทคโนโลยี Geospatial จึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้าง “เมืองปลอดภัย” (Seismically Resilient City) ทั้งในด้านการวางผังเมือง การก่อสร้างอาคาร และระบบเตือนภัย ซึ่งประเทศไทยควรลงทุนพัฒนาอย่างจริงจังเพื่อรับมือกับภัยธรรมชาติในอนาคต

ระบบเครือข่ายตรวจวัดแผ่นดินไหวในประเทศไทย

ประเทศไทยมีหน่วยงานหลักคือ กองเฝ้าระวังแผ่นดินไหว กรมอุตุนิยมวิทยา ซึ่งรับผิดชอบการตรวจวัด วิเคราะห์ และแจ้งเตือนแผ่นดินไหวทั้งภายในและต่างประเทศ โดยมีระบบเครือข่ายสถานีตรวจวัดที่ครอบคลุมทั่วประเทศ ประกอบด้วย

• สถานีตรวจแผ่นดินไหว (Seismic Stations): กระจายอยู่ 40 แห่งทั่วประเทศ ทำหน้าที่ตรวจวัดคลื่นไหวสะเทือน
• สถานีตรวจวัดอัตราเร่งของพื้นดิน (Accelerometer Stations): จำนวน 26 แห่ง สำหรับวัดแรงเร่งของพื้นดิน ซึ่งจำเป็นต่อการประเมินผลกระทบต่อโครงสร้างอาคาร
• สถานีวัดการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก (GPS Stations): 4 แห่ง สำหรับติดตามการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกที่อาจสัมพันธ์กับกิจกรรมแผ่นดินไหว
• สถานีวัดระดับน้ำทะเล (Tide Gauge Stations): 9 แห่ง สำหรับเฝ้าระวังคลื่นสึนามิที่อาจเกิดจากแผ่นดินไหว
• สถานีตรวจวัดในหลุมเจาะ (Borehole Stations): 2 แห่งในกรุงเทพฯ สำหรับเพิ่มความแม่นยำในการตรวจวัด

ระบบทั้งหมดนี้เชื่อมโยงข้อมูลแบบเรียลไทม์ไปยังศูนย์กลางวิเคราะห์ของกรมอุตุนิยมวิทยา เพื่อประมวลผลและแจ้งเตือนภัยอย่างต่อเนื่องตลอด 24 ชั่วโมง

source : http://61.19.55.91/

Geospatial Infrastructure สำหรับระบบเตือนภัยแผ่นดินไหวในประเทศไทย: บทเรียนจากเครือข่ายเฝ้าระวังของกรมอุตุนิยมวิทยา

บทนำ

ภัยแผ่นดินไหวเป็นภัยพิบัติที่ยังไม่สามารถพยากรณ์ได้ล่วงหน้าอย่างแม่นยำในเชิงเวลาและตำแหน่ง เนื่องจากเป็นปรากฏการณ์ทางธรณีฟิสิกส์ที่มีความซับซ้อนสูง การบรรเทาและเตรียมความพร้อมรับมือภัยแผ่นดินไหวในประเทศไทยจึงต้องอาศัย การตรวจวัดที่ถูกต้องแม่นยำและการจัดการข้อมูลเชิงพื้นที่แบบครบวงจร (GeoSpatial Management)

---

1. โครงสร้างพื้นฐานด้านการตรวจวัดแผ่นดินไหวของประเทศไทย

● หน่วยงานหลัก:

กองเฝ้าระวังแผ่นดินไหว กรมอุตุนิยมวิทยา ทำหน้าที่ตรวจจับ วิเคราะห์ และเผยแพร่ข้อมูลแผ่นดินไหวทั้งในประเทศและในภูมิภาค

● ระบบตรวจวัดที่ใช้งานอยู่:

• สถานีตรวจแผ่นดินไหวอัตโนมัติ (Seismic Stations)
  ใช้เซนเซอร์ตรวจจับการสั่นสะเทือนของเปลือกโลก พร้อมระบบแจ้งเตือนทันทีเมื่อเกิดแผ่นดินไหว
• สถานีตรวจวัดอัตราเร่งพื้นดิน (Accelerograph Stations)
  ใช้วัดแรงสั่นที่เกิดขึ้นจริงในแต่ละพื้นที่ โดยเฉพาะในพื้นที่ชุมชนและโครงสร้างพื้นฐาน
• สถานี GPS ตรวจวัดการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก (GNSS Stations)
  เฝ้าระวังการเคลื่อนที่ของเปลือกโลกอย่างต่อเนื่อง เพื่อช่วยประเมินความเครียดสะสมบริเวณแนวรอยเลื่อน
• สถานีวัดระดับน้ำทะเล (Tide Gauge Stations)
  ใช้ตรวจสอบคลื่นสึนามิหลังแผ่นดินไหวที่มีศูนย์กลางในทะเล

---

2. การประยุกต์ใช้ข้อมูล Geospatial เพื่อการเฝ้าระวังและเตือนภัย

● การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่แบบเวลาจริง (Real-time Spatial Analytics)

• GIS เชื่อมโยงข้อมูลจากสถานีตรวจแผ่นดินไหวเข้าสู่ ระบบ Web GIS และ Dashboard แบบโต้ตอบได้ (Interactive Maps)
• เมื่อเกิดแผ่นดินไหว ข้อมูลตำแหน่งศูนย์กลาง แรงสั่นสะเทือน และพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ จะถูกส่งและประมวลผลทันทีเพื่อ สร้างแผนที่ ShakeMap หรือ Intensity Maps

● การวางแผนผังพื้นที่เสี่ยงภัย (Seismic Hazard Zonation)

• ใช้ ข้อมูลการสั่นสะเทือนย้อนหลัง (historical seismicity), โครงสร้างดิน และลักษณะทางธรณีวิทยา เพื่อจัดระดับพื้นที่ตามระดับความเสี่ยง
• สามารถใช้แผนที่นี้ในการวางผังเมือง วางมาตรฐานอาคาร และวางแผนการก่อสร้างให้สอดคล้องกับความเสี่ยง

● การเตือนภัยในพื้นที่เสี่ยงสูง

• ระบบ GIS สนับสนุนการแจ้งเตือน ตามพิกัด ให้แก่ประชาชนในพื้นที่เสี่ยง ผ่านแอปพลิเคชันมือถือหรือป้ายอัจฉริยะในเมือง (Smart Pole)
• ระบบสามารถปรับให้สอดคล้องกับ รูปแบบของภัยพิบัติแบบพลวัต (Dynamic Hazard Modeling) เช่น อาฟเตอร์ช็อกที่เปลี่ยนทิศทางการกระจายตัว

---

3. การบูรณาการข้อมูลร่วมกับหน่วยงานอื่นในระบบเตรียมการ

ภัยแผ่นดินไหวต้องการการเตรียมความพร้อมแบบองค์รวม ซึ่งครอบคลุม:

ด้าน	หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง	บทบาท
นโยบาย	กรมโยธาธิการ, คณะกรรมการอาคาร	กำหนดมาตรฐานการออกแบบโครงสร้างรับแรงแผ่นดินไหว
ปฏิบัติการฉุกเฉิน	ปภ., USAR, หน่วยกู้ภัย	ประเมินพื้นที่เสี่ยง, อพยพ, กู้ภัยในโครงสร้างถล่ม
การศึกษาและวิจัย	สถาบันการศึกษา, วช., สวทช.	วิเคราะห์พฤติกรรมคลื่นแผ่นดินไหว, พัฒนาโมเดล GIS
สื่อสารมวลชน	ไทยพีบีเอส, อสมท	ถ่ายทอดข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อให้ประชาชนตระหนักรู้

---

4. ข้อเสนอเชิงระบบเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพ

ประเด็น	ข้อเสนอ
ข้อมูล	พัฒนา National Seismic Data Hub เชื่อมโยงหน่วยงานข้อมูลแผ่นดินไหวแบบเปิดและมีมาตรฐานเดียวกัน
ระบบเตือนภัย	พัฒนา Earthquake Early Warning System แบบ Spatially Enabled
การมีส่วนร่วม	ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนผ่านแอป Citizen Science + GeoTagging เมื่อรับรู้แรงสั่นสะเทือน
การประเมินโครงสร้าง	ใช้ GIS ติดตามสถานะความมั่นคงของอาคารโรงเรียน โรงพยาบาล และโครงสร้างสำคัญในพื้นที่เสี่ยง

🔍 แนวโน้มการวิจัย GeoSpatial ด้านการจัดการภัยพิบัติในปัจจุบัน

1. การใช้ Machine Learning ร่วมกับ GIS เพื่อการพยากรณ์ภัย (Predictive GeoAI)

• นักวิจัยเริ่มนำ GeoAI หรือการประยุกต์ใช้ ปัญญาประดิษฐ์กับข้อมูลภูมิสารสนเทศ เช่น Random Forest, SVM และ Deep Learning เข้ามาวิเคราะห์แนวโน้มการเกิดภัยพิบัติซ้ำซ้อน
• ตัวอย่างการใช้งาน: แบบจำลอง Earthquake Susceptibility Mapping ที่รวมข้อมูลรอยเลื่อน ความลาดชัน ลักษณะธรณี และความลึกของชั้นหิน

2. การบูรณาการข้อมูลเรียลไทม์ (Real-time Integration)

• ระบบ GIS ถูกออกแบบให้เชื่อมต่อกับ เซนเซอร์ตรวจจับแผ่นดินไหวแบบเรียลไทม์ เพื่อสนับสนุนระบบเตือนภัยล่วงหน้า เช่น ShakeMap และ Early Warning System บน Web GIS
• รองรับการตัดสินใจในระดับพื้นที่ เช่น การแจ้งเตือนประชาชน การควบคุมโครงสร้างพื้นฐาน และการส่งหน่วยกู้ภัยไปยังจุดเสี่ยง

3. การวิเคราะห์ความเสี่ยงแบบ Multi-Hazard

• งานวิจัยปัจจุบันให้ความสำคัญกับการ วิเคราะห์ภัยพิบัติแบบบูรณาการ (compound hazard) เช่น แผ่นดินไหวที่กระตุ้นดินถล่มหรืออาคารถล่มในพื้นที่ภูเขา
• GIS ถูกใช้สร้าง “Composite Risk Models” ที่รวมภัยหลายชนิดไว้ในระบบเดียว เช่น Earthquake + Landslide + Building Collapse

4. การพัฒนา Digital Twin สำหรับเมืองและระบบโครงสร้าง

• GeoSpatial ถูกเชื่อมกับ BIM (Building Information Modeling) และ IoT เพื่อตรวจสอบความเปราะบางของโครงสร้าง (vulnerability of built infrastructure) เช่น อาคาร โรงเรียน และสะพาน ในพื้นที่เสี่ยงแผ่นดินไหว
• ช่วยจำลองผลกระทบเชิงพื้นที่และทดสอบแนวทางรับมือในสภาพแวดล้อมเสมือนจริง

✅ ข้อเสนอแนะเชิงวิจัยและนโยบาย

ด้าน	ข้อเสนอแนะ
การวิจัย	ส่งเสริมการใช้ GeoAI วิเคราะห์แนวโน้มการสั่นสะเทือนจากแนวรอยเลื่อนทุติยภูมิ และจำลองผลกระทบเชิงโครงสร้าง
การป้องกันภัย	พัฒนาระบบ Web GIS และ Dashboard สำหรับเผยแพร่ข้อมูลแผ่นดินไหวแบบเรียลไทม์ โดยใช้ข้อมูลจาก TMD และ USGS
การวางแผนเมือง	บังคับใช้แบบจำลอง Earthquake Vulnerability ในการออกใบอนุญาตก่อสร้างอาคารสำคัญในพื้นที่เสี่ยง
การมีส่วนร่วม	ส่งเสริมเครือข่าย Citizen Seismology ให้ประชาชนรายงานแรงสั่นสะเทือนผ่านแอปเชิงพื้นที่ เช่น MyShake

การจำแนกพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหวในประเทศไทย (Earthquake Hazard Mapping in Thailand)

แม้ว่าแผ่นดินไหวจะไม่เกิดขึ้นบ่อยครั้งในประเทศไทยเท่ากับบางประเทศในแถบวงแหวนไฟแปซิฟิก (Pacific Ring of Fire) แต่ประเทศไทยยังคงมีแนวรอยเลื่อนทางธรณีวิทยาที่มีศักยภาพในการเกิดแผ่นดินไหวระดับปานกลางถึงรุนแรงได้ โดยเฉพาะบริเวณภาคเหนือ ภาคตะวันตก และพื้นที่ใกล้รอยเลื่อนมีพลัง เช่น รอยเลื่อนแม่จัน รอยเลื่อนเมย รอยเลื่อนแม่ฮ่องสอน และรอยเลื่อนบริเวณชายแดนไทย-พม่า

สถานการณ์ล่าสุดในปี 2568 (2025) ยิ่งเน้นให้เห็นถึงความสำคัญของการประเมินและจำแนกพื้นที่เสี่ยงแผ่นดินไหวด้วย เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geospatial Technology) และการบูรณาการข้อมูลหลากหลายประเภทผ่านระบบ GIS เพื่อการวางแผนและเตรียมความพร้อมอย่างยั่งยืน

🧭 การบูรณาการ GIS เพื่อการประเมินความเสี่ยง

● ข้อมูลรอยเลื่อนมีพลัง (Active Fault Data):

GIS ใช้ข้อมูลจากกรมทรัพยากรธรณีและ USGS สร้างแผนที่แนวรอยเลื่อน พร้อมระบุ โซนระยะกระทบ (Buffer Zones) ที่มีโอกาสรับแรงสั่นสะเทือนจากรอยเลื่อนที่อยู่ใกล้ หรือที่พาดผ่านชายแดนพม่า–ไทย

● ข้อมูลแผ่นดินไหวในอดีต (Historical Seismicity):

นำเหตุการณ์ขนาดใหญ่ในปี 2567 เข้าสู่ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวย้อนหลัง เพื่ออัปเดตแบบจำลองแผนที่ Seismic Intensity และใช้ในการจัดทำแบบจำลองการเคลื่อนไหวของพื้นดิน (Ground Motion Model)

● ข้อมูลธรณีวิทยาและดิน:

พิจารณาพื้นที่ที่มี ดินอ่อน เช่น ลุ่มน้ำเจ้าพระยา ซึ่งมีโอกาสขยายคลื่นแผ่นดินไหว (seismic amplification) ส่งผลให้แม้แผ่นดินไหวจะอยู่ไกล แต่แรงสั่นอาจส่งผลอย่างมีนัยสำคัญ

● ข้อมูลโครงสร้างพื้นฐานและประชากร:

GIS ใช้ในการวิเคราะห์ตำแหน่งของอาคารสำคัญ เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล อาคารสูง และพื้นที่ชุมชนแออัด ที่อาจได้รับผลกระทบสูงจากแรงสั่นในอนาคต

🗺 แผนที่ที่ควรจัดทำเพื่อรองรับสถานการณ์

ประเภทแผนที่	วัตถุประสงค์
Hazard Zonation Map	ระบุระดับความเสี่ยงในแต่ละพื้นที่ (ต่ำ-สูง)
Vulnerability Map	บ่งชี้พื้นที่เปราะบางทั้งด้านโครงสร้างและสังคม
Evacuation Planning Map	วางแผนเส้นทางหลบภัย จุดรวมพล และทรัพยากรฉุกเฉิน
Ground Motion Scenario Map	จำลองการแพร่คลื่นสั่นสะเทือนในพื้นที่ดินอ่อนในเมือง

✅ ข้อเสนอแนะเชิงวิชาการและนโยบาย

• อัปเดตแผนที่ความเสี่ยงแผ่นดินไหวระดับจังหวัด ให้ครอบคลุมผลกระทบจากรอยเลื่อนข้ามพรมแดน
• พัฒนาระบบ Web GIS แสดงแรงสั่นแบบ Real-time ให้ประชาชนและหน่วยงานเข้าถึงได้
• นำ Earthquake Early Warning System (EEWS) ร่วมกับ IoT เข้าสู่พื้นที่เสี่ยงเมือง
• ส่งเสริมการใช้ GeoAI ร่วมกับข้อมูลแผ่นดินไหวในอดีต เพื่อจำลองสถานการณ์และวางแผนฟื้นฟูหลังภัยพิบัติ

🏢 กรณีศึกษาเสริม: เหตุการณ์ถล่มของอาคารสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) จากแรงแผ่นดินไหว

หนึ่งในเหตุการณ์ที่สร้างความสะเทือนใจและกลายเป็น “อาฟเตอร์ช็อก” ที่รุนแรงที่สุดจากเหตุแผ่นดินไหวครั้งล่าสุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คือ การถล่มของอาคารสูง 30 ชั้น ที่ทำการสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) แห่งใหม่ ซึ่งกำลังก่อสร้างอยู่ในบริเวณถนนกำแพงเพชร 2 เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร

▪ รายละเอียดเหตุการณ์:

• วันที่เกิดเหตุ: 28 มีนาคม 2567 (บ่าย)
• เหตุการณ์: อาคารอยู่ระหว่างก่อสร้างเกิดการถล่มอย่างฉับพลัน ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตและสูญหายจำนวนมาก
• ความเชื่อมโยง: สาเหตุหลักมาจากแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหวขนาด 8.2 แมกนิจูด ที่เกิดขึ้นในประเทศเมียนมา ซึ่งมีผลกระทบต่อหลายพื้นที่ในประเทศไทย
• อาคารนี้นับเป็นโครงสร้างเดียวในประเทศไทยที่พังถล่มจากแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหวครั้งนี้

▪ ข้อพิจารณาทางวิชาการ:

1. แผ่นดินไหวแม้จะเกิดในต่างประเทศ แต่สามารถส่งผลร้ายแรงถึงกรุงเทพฯ ซึ่งเป็นพื้นที่ดินอ่อนและมีแนวโน้มขยายคลื่นแผ่นดินไหวได้ (seismic wave amplification)
2. โครงการภาครัฐที่ใช้งบประมาณระดับพันล้านบาทควรมีการออกแบบให้รองรับแรงสั่นสะเทือนตามมาตรฐานแผ่นดินไหว (Seismic Design Standards)
3. จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการใช้ GeoSpatial ในการประเมินความเสี่ยงระดับแปลงที่ดิน (site-specific microzonation) โดยเฉพาะในกรุงเทพมหานครที่มีโครงสร้างพื้นฐานหนาแน่น

📌 บทเรียนและข้อเสนอแนะจากกรณีศึกษา

ประเด็น	ข้อเสนอแนะ
ด้านเทคโนโลยี	พัฒนาระบบ GIS-Based Structural Vulnerability Mapping เพื่อวิเคราะห์ว่าอาคารแต่ละประเภทในเมืองมีความเปราะบางต่อแรงสั่นสะเทือนมากน้อยเพียงใด
ด้านการออกแบบ	กำหนดให้โครงการขนาดใหญ่ในพื้นที่ดินอ่อนต้องผ่านกระบวนการ Seismic Microzonation Assessment ก่อนอนุญาตก่อสร้าง
ด้านนโยบาย	บูรณาการข้อมูลความเสี่ยงแผ่นดินไหวเข้ากับ ระบบทะเบียนอาคารและใบอนุญาตก่อสร้าง ในกรุงเทพฯ และเมืองใหญ่
ด้านความโปร่งใส	พัฒนา Public Earthquake Safety Dashboard ที่ให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลความเสี่ยงของโครงการขนาดใหญ่ที่อยู่ระหว่างก่อสร้าง

แผ่นดินไหวเมียนมา 2568 กับความท้าทายทาง Geospatial: บทเรียนสำหรับการบริหารจัดการความเสี่ยงข้ามพรมแดน

บทนำ

เมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.2 แมกนิจูด บริเวณใกล้เมืองสะกาย ประเทศเมียนมา โดยมีจุดศูนย์กลางลึกจากพื้นดินประมาณ 10 กิโลเมตร ถือเป็นแผ่นดินไหวที่มีพลังงานสูง (high-magnitude shallow-focus earthquake) ส่งผลให้เกิดแรงสั่นสะเทือนรุนแรงที่สามารถรับรู้ได้ในประเทศไทยครอบคลุมถึง กรุงเทพมหานคร ภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตามข้อมูลจากกรมอุตุนิยมวิทยาและสื่อสารมวลชนภายในประเทศ【4】【13】

เหตุการณ์นี้กลายเป็นหนึ่งในตัวอย่างชัดเจนของ “ภัยพิบัติข้ามพรมแดน” (transboundary hazard) ที่เน้นย้ำถึงบทบาทสำคัญของ เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geospatial Technology) ในการติดตาม วิเคราะห์ และจัดการความเสี่ยงจากแผ่นดินไหวในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

---

1. บริบทของรอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) และความสัมพันธ์เชิงพื้นที่กับไทย

รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) เป็นรอยเลื่อนมีพลังที่วางตัวในแนวเหนือ–ใต้ มีความยาวกว่า 1,200 กิโลเมตร ผ่านใจกลางของเมียนมาและมีแนวโน้มเชิงโครงสร้างต่อเนื่องถึงชายแดนไทย–เมียนมา โดยเฉพาะจังหวัดแม่ฮ่องสอนและตาก

จากการวิเคราะห์ทางธรณีวิทยาและแผนที่เชิงภูมิสารสนเทศ:

• พื้นที่ภาคเหนือของไทย เช่น อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน อยู่ห่างจากศูนย์กลางแผ่นดินไหวครั้งนี้ไม่ถึง 100 กิโลเมตร
• กรุงเทพฯ อยู่ห่างออกไปราว 500 กิโลเมตร แต่ยังสามารถรับรู้แรงสั่นสะเทือนได้ เนื่องจากตั้งอยู่บนชั้นดินอ่อนในแอ่งตะกอนเจ้าพระยา ซึ่งมีค่าการขยายคลื่น (seismic wave amplification) สูง
• นี่แสดงให้เห็นว่า ระยะทางจากศูนย์กลางไม่ใช่ปัจจัยเดียวในการประเมินความเสี่ยง แต่ต้องพิจารณาความเปราะบางของภูมิประเทศและโครงสร้างทางกายภาพร่วมด้วย

---

2. ผลกระทบต่อพื้นที่เมือง และความเปราะบางทางโครงสร้าง

แม้ว่าแผ่นดินไหวจะเกิดนอกประเทศ แต่:

• มี รายงานความเสียหายใน 18 จังหวัดของไทย ครอบคลุม 63 จังหวัดที่สามารถรับรู้แรงสั่นสะเทือนได้
• อาคารที่ได้รับผลกระทบในกรุงเทพฯ ได้แก่:
  • อาคารสำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) พังถล่ม
  • เครนคอนโดในเขตดินแดงถล่ม มีผู้เสียชีวิต
  • นั่งร้านของอาคารก่อสร้างพัง มีผู้เสียชีวิต
  • มีรายงาน รอยร้าวในอาคารทั่วไป โดยเฉพาะอาคารสูงในพื้นที่ดินอ่อน

การวิเคราะห์เชิงพื้นที่แสดงให้เห็นว่า:

• อาคารที่สร้างเสร็จแล้วไม่พังถล่ม สะท้อนถึงประสิทธิภาพของ กฎหมายควบคุมอาคารในพื้นที่เมือง ที่บังคับใช้ตั้งแต่ปี 2540 เป็นต้นมา
• อาคารที่อยู่ระหว่างก่อสร้างยัง ไม่มีระบบต้านแรงสั่นสะเทือนที่สมบูรณ์ ซึ่งชี้ให้เห็นถึงช่องว่างในการควบคุมการก่อสร้างภายใต้สถานการณ์ภัยพิบัติ

---

3. บทบาทของ GeoSpatial Technology ในการจัดการและเตรียมความพร้อม

เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศมีความสำคัญในหลายมิติ:

● การทำแผนที่ความเสี่ยง (Earthquake Hazard Maps)

• รวมข้อมูลรอยเลื่อน, ภูมิประเทศ (DEM), โครงสร้างทางธรณี และระดับแรงสั่นสะเทือนที่เคยเกิดขึ้น
• นำไปสู่การพัฒนา Seismic Microzonation สำหรับเมืองใหญ่ โดยเฉพาะ กรุงเทพมหานคร

● การติดตามอาฟเตอร์ช็อกแบบเวลาจริง (Real-Time Aftershock Mapping)

• เหตุการณ์นี้มี อาฟเตอร์ช็อกกว่า 44 ครั้ง ขนาดตั้งแต่ 3.1–5.5 ซึ่งสามารถวิเคราะห์ตำแหน่งและแนวโน้มเชิงเวลา (temporal cluster) ได้ผ่านระบบ GIS

● การวางแผนอพยพและบริหารฉุกเฉิน (Emergency Spatial Planning)

• การประกาศ “กรุงเทพฯ เป็นเขตฉุกเฉิน” แสดงให้เห็นถึงการบูรณาการข้อมูล โครงสร้างพื้นฐาน, เส้นทางหลบภัย, จุดอพยพ และอาคารเสี่ยง บน Web GIS

● การเตรียมความพร้อมเชิงวิศวกรรม

• GIS ช่วยวางแผนการตรวจสอบโครงสร้างและออกแบบระบบตรวจจับแรงสั่นสะเทือนในอาคารที่อยู่ระหว่างการก่อสร้าง
• เสนอให้จัดทำ GeoTagging Database สำหรับอาคารภาครัฐและโครงการก่อสร้างทุกแห่ง

---

4. ข้อเสนอเชิงวิจัยและนโยบาย

ประเด็น	แนวทางการพัฒนา
ข้อมูลภูมิสารสนเทศ	จัดตั้ง ระบบฐานข้อมูลรอยเลื่อนและการสั่นสะเทือนระดับประเทศ พร้อมใช้สำหรับการวางผังเมือง
การเฝ้าระวังและเตือนภัย	พัฒนา Web GIS + Mobile App แสดงระดับแรงสั่น, แนวรอยเลื่อน และแนวโน้มอาฟเตอร์ช็อกแบบ real-time
กฎหมายและการก่อสร้าง	ปรับปรุงกฎหมายควบคุมอาคารให้ครอบคลุมถึง สถานะโครงสร้างระหว่างก่อสร้าง โดยเฉพาะในเขตเมืองดินอ่อน
การสื่อสารสาธารณะ	ใช้ ข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อการสื่อสารวิกฤต (Crisis Geo-Communication) เพื่อสร้างความเข้าใจและการเตรียมตัวในสังคม

✨ สรุปภาพรวม

เหตุการณ์การถล่มของอาคาร สตง. ที่กำลังก่อสร้างเป็นตัวอย่างเชิงประจักษ์ว่า ความเสี่ยงจากแผ่นดินไหวไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นเฉพาะในพื้นที่รอยเลื่อนเท่านั้น แต่สามารถขยายผลกระทบมายังเมืองใหญ่ที่อยู่ไกลจากศูนย์กลางได้ โดยเฉพาะเมื่อ มีปัจจัยเสริมด้านธรณีวิทยา เช่น ชั้นดินอ่อน และโครงสร้างที่ไม่ได้ออกแบบรองรับแรงแผ่นดินไหวอย่างเพียงพอ

การใช้เทคโนโลยี GeoSpatial จึงไม่ใช่เพียงแค่เครื่องมือในการ “ทำแผนที่ภัย” แต่เป็น “เครื่องมือในการสร้างมาตรฐานความปลอดภัยในระดับโครงการและระดับประเทศ” ที่ควรบูรณาการเข้าสู่การออกแบบ การบริหาร และการตรวจสอบโครงการขนาดใหญ่ โดยเฉพาะที่ตั้งอยู่ในพื้นที่เมืองที่มีความเสี่ยงซ่อนเร้นจากแรงแผ่นดินไหว