แนวคิดและปฏิบัติการ GIS การวิเคราะห์ข้อมูล PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap (ตอนที่2/2) EP.2
แนวคิดและปฏิบัติการการวิเคราะห์ข้อมูล PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap (ตอนที่2/2) EP.2
ใน EP.2 ของแนวคิดและปฏิบัติการการวิเคราะห์ข้อมูล PM2.5 ด้วยโปรแกรม ArcMap ผู้เรียนจะได้ลงมือฝึกวิเคราะห์ข้อมูลคุณภาพอากาศโดยใช้เทคนิค การประมาณค่าในช่วง (Spatial Interpolation) เพื่อสร้างแผนที่ ระดับความเสี่ยงของฝุ่น PM2.5 จากข้อมูลจุดตรวจวัดเชิงสถิติที่ได้ในช่วงเวลาหนึ่ง (Static Data)
การนำค่าสถิติ PM2.5 ที่ตรวจวัดได้ มาจัดทำแผนที่ระดับความเสี่ยงของช่วงเวลานั้น ในแบบ Static Data ด้วยเทคนิคการประมาณค่าในช่วง (Interpolation) ด้วยวิธี IDW และนำมาจัดทำเป็นแผนที่เส้น contour ระดับ PM 2.5 และ จัดระดับความเสี่ยง โดยทำเป็นแนวตัวอย่างให้สามารถนำไปประยุกต์ได้ ผู้สนใจสามารถเข้าชม เพื่อให้ได้แนวคิดนำไปประยุกต์ใช้ในการศึกษาต่อไปจากวีดีโอชุดนี้
🎯 เป้าหมายหลักของ EP.2
| วัตถุประสงค์ | รายละเอียด |
|---|---|
| 📈 วิเคราะห์พื้นที่เสี่ยง PM2.5 | แสดงผลในรูปแผนที่พื้นที่ต่อเนื่อง |
| 🗺️ สร้าง Contour Map | แสดงเส้นระดับค่าความเข้มข้น |
| 🌫️ จัดระดับความเสี่ยงตามค่าความเข้มข้น | โดยใช้การแบ่งระดับ (class) ตามเกณฑ์ของ WHO หรือ PCD |
🛠️ ขั้นตอนการวิเคราะห์ Spatial Interpolation ด้วย ArcMap
✅ 1. เตรียมข้อมูลจุดตรวจวัด PM2.5
-
จุดตรวจวัดต้องมีฟิลด์ของค่าความเข้มข้น PM2.5
-
ให้อยู่ในระบบพิกัดภูมิศาสตร์ที่กำหนด เช่น WGS 1984 หรือ UTM 47N
-
หากมีหลายวันควรเลือกข้อมูลเฉพาะ 1 วัน (Static Snapshot)
✅ 2. ใช้ฟังก์ชัน IDW (Inverse Distance Weighting)
| การใช้งาน | วิธีการ |
|---|---|
| เข้าสู่ ArcToolbox > Spatial Analyst Tools > Interpolation > IDW | |
| Input Point Features | คือ Shapefile จุดตรวจวัด |
| Z value field | คือฟิลด์ PM2.5 (เช่น PM25_avg) |
| Output raster | ตั้งชื่อ เช่น idw_pm25_jan5 |
| Cell Size | กำหนดความละเอียด เช่น 1000 เมตร |
| Power | ค่าเริ่มต้นที่ใช้บ่อยคือ 2 (ค่า default) |
→ ผลลัพธ์คือแผนที่ราสเตอร์ที่ประมาณค่าระหว่างจุด
✅ 3. การจัดระดับความเสี่ยง (Reclassify)
-
ใช้ Spatial Analyst > Reclassify
-
ตัวอย่างช่วงค่าที่แนะนำ (ตาม PCD หรือ WHO):
| PM2.5 (µg/m³) | ระดับความเสี่ยง | สีแนะนำ |
|---|---|---|
| 0 – 25 | ดี (Good) | เขียว |
| 26 – 50 | ปานกลาง | เหลือง |
| 51 – 75 | เริ่มมีผล | ส้ม |
| >75 | อันตรายสูง | แดง |
✅ 4. การสร้างเส้น Contour (Iso-Value Lines)
-
ไปที่
Spatial Analyst Tools > Surface > Contour -
Input = Raster ที่ได้จาก IDW
-
Contour Interval เช่น 10 หรือ 20 (แล้วแต่ความละเอียดที่ต้องการ)
-
ได้เส้นโค้งความเข้มข้นของฝุ่น PM2.5 แบบภูมิประเทศ
✅ 5. แสดงผลและออกแบบ Layout
-
ซ้อนภาพราสเตอร์กับเส้นขอบจังหวัด/อำเภอ
-
เพิ่ม:
-
สัญลักษณ์ระดับสี (Legend)
-
ทิศเหนือ / scale bar / ชื่อแผนที่
-
-
บันทึกเป็น PDF หรือ JPEG เพื่อใช้งานด้านรายงาน/ประชาสัมพันธ์
📊 การประยุกต์ผลการวิเคราะห์
| การใช้งาน | เป้าหมาย |
|---|---|
| 🏥 สาธารณสุข | วางแผนพื้นที่กลุ่มเสี่ยงสูงสำหรับผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ |
| 📚 การเรียนการสอน | วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงพื้นที่ฝุ่นสูงตามช่วงเวลา |
| 🏛️ นโยบายท้องถิ่น | วางแผนควบคุมกิจกรรมในช่วงฝุ่นสูง (เผา, การจราจร, โรงเรียน) |
📺 วิดีโอแนะนำโดย อ.สุเพชร
📌 ช่อง: “เรียน GIS ออน์ไลน์ สไตล์อาจารย์สุเพชร”
🎬 EP.2 – การวิเคราะห์ PM2.5 แบบแผนที่พื้นที่ด้วยเทคนิค IDW และ Contour Map
🧾 สื่อประกอบการสอน / เรียนรู้
| สื่อ | รายละเอียด |
|---|---|
| 🗂️ Excel ตัวอย่าง PM2.5 | ข้อมูลพร้อมพิกัดสำหรับทดลอง Interpolation |
| 🧭 Shapefile จังหวัด/ตำบล | สำหรับประกอบการแสดงผล |
| 🗺️ Template Layout | สำหรับจัดทำแผนที่ Contour อย่างมืออาชีพ |
| 📘 คู่มือ ArcGIS Interpolation | PDF อธิบาย IDW, Kriging, Spline เปรียบเทียบกัน |
✅ สรุป
EP.2 เป็นขั้นตอนวิเคราะห์ขั้นสูงในเชิงพื้นที่ เพื่อแสดง “แผนที่ความเสี่ยง” ที่สะท้อนสภาพฝุ่น PM2.5 ในรูปแบบที่อ่านง่าย ตีความง่าย และสามารถใช้ในการวางแผนปฏิบัติการหรือกำหนดมาตรการเชิงพื้นที่ได้
การวิเคราะห์นี้สามารถขยายไปสู่เรื่อง Interpolation รายวัน/รายเดือน, Time-series Mapping, หรือ เปรียบเทียบก่อน-หลังการดำเนินนโยบาย
ติดตามความรู้ทางยูทูปของอาจารย์สุเพชรได้ที่
♫♪♥♥ SUBSCRIBE ♥♥♫♪
“เรียน GIS ออน์ไลน์ สไตล์อาจารย์สุเพชร”
http://www.youtube.com/subscription_center?add_user=supetgis2me
♫♪♥♥[̲̅̅T][̲̅̅H][̲̅̅A][̲̅̅N][̲̅̅K] [Y][̲̅̅O][̲̅̅U]♥♥♫♪
.(◕‿◕✿)